Waarom activisten geen misdadigers zijn

OPINIE // Waarom activisten geen misdadigers zijn (en dus ook geen bende vormen)

De veroordeling van 11 activisten van het Field Liberation Movement moet ons verontrusten. Zelfs al zijn er enkel voorwaardelijke straffen uitgesproken, dan nog laat vooral de veroordeling voor 'bendevorming' een zeer bittere smaak na. De activisten van het FLM gelijkstellen met een criminele bende is meer dan een brug te ver. Het belang van deze uitspraak overstijgt echter de specifieke zaak. Het is een teken aan de wand in een tijd waar de speelruimte voor sociale bewegingen steeds verder wordt ingeperkt. Wanneer in een democratie activisten hetzelfde etiket krijgen als criminelen, dan moeten we aan de alarmbel trekken.
 
Sociale actie als stuwende kracht voor maatschappelijke verandering
 
Onrecht is van alle tijden. En daarom zijn protest en tegenbewegingen ook van alle tijden. Als we enkel nog maar kijken naar de voorbije twee eeuwen, dan zien we hoe sociale actie telkens grenzen heeft verlegd. Het ondenkbare werd denkbaar. Het denkbare vervolgens mogelijk en wat eerder onmogelijk was, dat werd onder druk van sociaal protest gerealiseerd. Niet zelden was dit protest illegaal, zelfs als de geschiedenis het later als legitiem ging beschouwen.
 
Zonder maatschappelijk protest was de achturige werkdag nooit mogelijk geweest. Dan was er geen algemeen stemrecht, geen sociale zekerheid. En zonder een breed gedragen protestbeweging was er vandaag in Zuid-Afrika nog steeds apartheid, net zo goed als segregatie in de Verenigde Staten. Wellicht was zelfs de slavernij nog niet afgeschaft. Ook in de toekomst hopen we maar beter op sterke sociale bewegingen die niet alleen in woord, maar ook in daad aanzetten tot sociale actie. Als we niet zelf in actie komen dan lijkt de kans klein dat uitdagingen zoals de opwarming van de aarde op tijd beantwoord zullen worden.
 
Het wegvallen van sociale actie leidt tot maatschappelijke stilstand. Stilstand, kortzichtigheid en verlamming. Erger nog: het leidt niet alleen tot stilstand maar ook tot achteruitgang. Want eerdere sociale verworvenheden worden voor je het weet terug gedraaid.
 
Daarom moet een democratische samenleving er alles aan doen om de ruimte voor het uiten van ongenoegen en de organisatie van sociale actie te maximaliseren. En laat daar nu net het schoentje wringen.
 
Criminalisering van activisme: niet nieuw, wel gevaarlijk
 
Ingaan tegen het status quo is nooit zonder gevaar geweest. Elders in de wereld zijn er nog steeds mensenrechtenactivisten die hun engagement met hun leven bekopen. Aan idealisme hangt ook bij ons vandaag nog steeds een prijskaartje, zij het doorgaans minder drastisch. Vaak mogen we dat prijskaartje trouwens bijzonder letterlijk nemen. 
 
Zelf kreeg ik onlangs nog een aangetekende zending van de juridische dienst van de stad Brussel naar aanleiding van een protestactie aan de Turkse ambassade. De actie wou het geweld tegen de activisten in het Gezi Park veroordelen. Er waren die dag in Brussel geen arrestaties, er was overleg met de politie en het proces verbaal vermeldt zelfs dat er geen enkele schade is vastgesteld. Toch wordt een administratieve procedure opgestart die kan leiden tot een financiële sanctie van 250 euro.
 
Of het nu is via dit soort administratieve GAS-boetes of door gerechtelijke procedures, het speelveld voor maatschappelijk relevante actie wordt steeds kleiner. Gelukkig is er heel wat verontwaardiging te horen, maar doen we als middenveld al genoeg om het tij weer te keren? Of zijn we toch bang om tegen de tijdsgeest in te gaan?
 
Taal als wapen
 

Paulo Freire drukt ons in zijn Pedagogie van de Onderdrukten op het hart dat taal nooit neutraal is. Dat was zo in de eerste dagen na de 'aardappeloorlog' toen commentatoren zich in alle bochten wrongen om de actie toch maar 'gewelddadig' te kunnen noemen. En dat is vandaag opnieuw zo als een groep activisten een etiket van criminele bende krijgt.

 
Dit taalgebruik is allesbehalve neutraal en heeft tot doel activisme te criminaliseren. Freire geeft duidelijk aan hoe taal wordt gebruikt door machtsgroepen om een toestand van ongelijkheid en onderdrukking in stand te houden. Ook de massamedia spelen hierin een belangrijke rol. Chomsky heeft het dan over manufacturing consent. Machtsgroepen gebruiken hun toegang tot media en wekken de illusie van een maatschappelijke consensus.
 
Dominante groepen in de samenleving blijven mede aan de macht door hun taal en waardenkader op te dringen aan de civiele samenleving. Zo nemen ze iedere tegenbeweging meteen de wind uit de zeilen. Wat kunnen we daar als middenveld tegenover zetten?
 
(Bevrijdend) leren en ageren

Tijdens een eerdere procesdag van het Field Liberation Movement stond LABO vzw mee in voor de begeleiding van een participatieve workshop waarin de aanwezigen brainstormden over de transitie naar een duurzame landbouw. De zeer diverse groep van deelnemers maakte allesbehalve de indruk een criminele bende te zijn. Meer nog: de ideeën die we er sprokkelden verdienen het om door een breed publiek gehoord en bediscussieerd te worden. Of dat zal gebeuren is onzeker.
 
Fragment Leerboom
Bewegingen van onderop moeten het stellen zonder de goed geoliede PR-machine van de bedrijven waartegen ze opstaan. Maar we roeien met de riemen die we hebben. Dat doorzetten vruchten kan afwerpen, blijkt ook als we nagaan hoe de (schijn) consensus in de media tegen 'De 11 van Wetteren' helemaal afbrokkelde in de maanden na de actie.

Augusto Boal omschrijft onderdrukking als een situatie waarin de dialoog vervangen werd door een monoloog. Daar schuilt een belangrijke uitdaging voor het middenveld: de krachten bundelen om een echte dialoog opnieuw mogelijk te maken. En daarom moet de speelruimte voor sociale actie die andere verhalen naar voor schuift opnieuw worden uitgebreid.
 

In die zin hebben we vandaag de dag nog steeds nood aan een pedagogie van de onderdrukten. Een kritisch leerproces waarbij we zelf een eigen taal ontwikkelen die ons opnieuw in staat stelt tot verbeelding. Verbeeldingskracht die op haar beurt ruimte voor sociale verandering schept.
 
Een pedagogie ook die in de traditie van Paulo Freire woorden met daden verzoent, theorie met praktijk. Vertrekkend vanuit onze eigen realiteit geven we de wereld betekenis, benoemen we zelf die wereld in plaats van enkel benoemd te worden. Nieuwe inzichten die we zo opdoen vormen de ideale voedingsbodem voor betekenisvolle sociale actie.
 
Houden we druk op de ketel?
 
Veel participatie is in werkelijkheid slechts schijn. Een volwaardige dialoog veronderstelt dat er ook werkelijk naar je geluisterd wordt. Soms is het nodig om je stem extra kracht bij te zetten. Actie kan de dialoog afdwingen die je als burger anders ontzegd wordt.

 

 

 

 

 

 

 

In Rules for Radicals beschrijft Saul Alinsky hoe Franklin D. Roosevelt reageerde toen een delegatie hem wou overtuigen van de nood tot hervormingen. Roosevelt gaf aan na het gesprek wel overtuigd te zijn, maar gaf de delegatie de opdracht mee hem nu voldoende onder druk te zetten zodat hij ook gevolg kon geven aan hun verzoek.

 
Macht is een cruciale factor als het gaat om sociale verandering. Er zijn altijd actoren die er belang bij hebben dat de dingen blijven zoals ze zijn. Het middenveld kan het wat financiële armslag betreft nooit winnen van economische reuzen. Maar door te mobiliseren en actie te voeren kunnen we wel andere machtsmiddelen opbouwen. En laat het nu net dit soort drukkingsmiddelen 'van onderop' zijn die opnieuw onder druk komen te staan.
 
Solidariteit als wapen tegen repressie én verzuring
 
Ik ben liever realistisch dan te moeten kiezen tussen pessimisme en optimisme. Ik geloof niet dat de mens van nature uitgesproken goed of slecht is. De mens heeft sociale en anti-sociale trekjes, maar als samenleving kies je wel welke aspecten je stimuleert.
 
In die zin vind ik het verontrustend om vast te stellen dat jongeren vandaag leren dat gevaarlijke speculatie in de bankensector ongestraft blijft, maar dat sociaal activisme niet langer getolereerd wordt. Criminaliteit in das en maatpak, daar is ruimte voor. Kom je op straat uit idealisme, dan is dat overlast.
 
We mogen ons dus gelukkig prijzen dat tal van actoren in het middenveld zich idealistisch blijven inzetten voor maatschappelijke verandering. En we moeten ons geen illusies maken: die broodnodige verandering zal er ook anno 2013 enkel komen onder druk van sociaal protest.

 

 

 

 

 

 

 

Daarom moet iedere nieuwe GAS-boete voor kritische stemmen in de publieke ruimte de actiebereidheid doen aanzwellen. En bij elke veroordeling van baanbrekende protestbewegingen, is nood aan hardnekkiger verzet. Want zolang als wet onrecht blijkt, blijft verzet een plicht. Enkel zo doorbreken we de monoloog. In een samenleving die activisme criminaliseert, zijn we allen noodgedwongen activist.

Zelfs indien je de mening van de activisten van het Field Liberation Movement niet deelt, dan heb je er alle belang bij om je verontwaardiging over hun veroordeling te uiten. Want wie garandeert jou morgen wel je recht op vrije meningsuiting? Solidariteit tonen kan op veel manieren. Door zelf ook in de pen te kruipen, door een financiële bijdrage voor hun gerechtskosten te doen, door op straat te komen, door het maatschappelijk debat mee aan te wakkeren in je eigen buurt,… Er zijn duizend-en-één manieren om je verontwaardiging om te zetten in iets constructief.

Wees dus gerust creatief, maar maak alleszins duidelijk dat de criminalisering van actievoerders je geenszins zal beletten om ook in de toekomst te blijven ageren. Ageren tegen elk onrecht dat je in onze samenleving ziet.

 
Deze opiniebijdrage is geschreven door Jeroen Robbe, medewerker van LABO vzw. Hij werd ook gepubliceerd op De Wereld Morgen. Ken jij nog voorbeelden van inspirerende acties of campagnes die hebben geleid tot maatschappelijk debat en sociale verandering? Laat het ons weten!

Welkom op de website van LABO vzw

Eindelijk is het zo ver. Als je dit leest, dan is de gloednieuwe website van LABO vzw online. Een nieuwe website maken is altijd een moeilijke oefening. Wat willen wij met jullie delen? Wat willen jullie lezen? Er staat al zoveel online, hoe kunnen we een verschil maken?

 

Nu zien jullie het voorlopig resultaat. We hebben geprobeerd de website een zo overzichtelijk mogelijk menu te geven. Uiteraard met de nodige aandacht voor de eigen organisatie. Wie zijn we en waar staan we voor? Maar we willen ook stil staan bij jou: hoe kunnen we jou van dienst zijn? En wat hebben we in de aanbieding? Ons aanbod aan workshops is flexibel en we breiden het zeker nog uit. Bij ons vormingsaanbod vind je de vormingen waar we vandaag de nadruk op leggen.

 

Onder ‘aan de slag’ vind je alvast enkele tools uit ons repertoire. Smaken ze naar meer? Dan is een samenwerking misschien geen slecht idee. Wij denken graag mee over wat jouw organisatie of groep nodig heeft om meer in beweging te brengen.

 

Deze website toont je ook de weg naar alle mogelijke manieren om met ons in contact te blijven. Via e-mail, telefonisch of via de sociale media. We hopen dat de website jullie bevalt en in de toekomst bouwen we hem zeker verder uit. Op dit manier zullen website en sociale media meer en meer een interactief platform worden, dat dient als aanvulling en ondersteuning bij onze vormingsactiviteiten. Op die manier wordt LABO vzw nog meer een sociaal laboratorium waarin jullie kunnen meedenken over en werken aan sociale verandering.

 

We willen via deze weg ook onze speciale dank uitdrukken aan onze webmasters Yakup Yardımcı en Axel Ardu van Teknoza, tekenaar en animatiefilmmaker Koen De Koninck en onze logo en huisstijl ontwerper Alec Dunn van Blackoutprint en Justseeds Artists’ Cooperative.

 

Uiteraard is een website altijd een beetje work in progress. We horen dus graag jullie feedback. Aan welke informatie hebben jullie wat? Waar wil je graag meer van? Wat vind je helder of net onduidelijk? Laat het ons weten op info@labovzw.be. We horen het graag!

LABO vzw maakt mee beweging rond duurzame landbouw

Beweging maken en bewegingen ondersteunen is een centrale doelstelling van LABO vzw. Op 28 mei hielp LABO vzw brainstorms faciliteren georganiseerd door sympathisanten van de Field Liberation Movement (FLM).

 

Civil disobedience is not our problem. Our problem is civil obedience. (Howard Zinn, historicus)

 

De setting

Op 28 mei werd in Dendermonde de rechtszaak hernomen tegen 11 activisten die in mei 2011 deel uit maakten van een grotere groep die geweldloos een proefveld met genetisch gemanipuleerde aardappelen 'bevrijdde'. De actie wekte een ongezien debat op, dat eigenlijk tot op heden gevoerd wordt.

Naar aanleiding van 28 mei was er een solidariteitsbijeenkomst aan het gerechtsgebouw, maar in de marge van de rechtszitting hebben sympathisanten van het Field Liberation Movement ook ruimte gemaakt voor de nodige debatten rond duurzame landbouw, kritische wetenschap en de nood aan burgerlijke ongehoorzaamheid. Samen met mensen van onder meer Vredesactie en FIAN, heeft LABO vzw  deze discussies mee vorm gegeven. Voor meer foto's kan je hier terecht.


 

Het echte debat

Er is sinds de beruchte actie in Wetteren heel wat discussie geweest over het al dan niet geweldloze verloop van de actie en over de vraag of er in een democratie al dan niet plaats is voor deze vorm van protest. Hoewel die vragen een interessante discussie kunnen opleveren, lijken ze vaak vooral een afleidingsmanoeuvre om het niet over de kern van de zaak te moeten hebben.

De kern van de zaak is ons voedselsysteem: van de productiezijde over de distributie tot de individuele consument. De kern van de zaak is dit: de wereldbevolking gevoed krijgen en er voor zorgen dat boeren wereldwijd een eerlijk inkomen krijgen voor hun arbeid.

Het pleit tegen het academisch establishment dat ze dit debat de dagen na de feiten vooral niet wilde voeren en liever mee ging in het lichtzinnig kleven van labels gaande van criminelen tot terroristen op de activisten. Dat is beneden de academische waardigheid en getuigt van weinig kritische zin. Het pleit echter even hard voor de dissidente minderheid aan kritische wetenschappers die op dat moment reeds opstond om te relativeren: men hoeft het niet eens te zijn met de doelstellingen en methodes van de activisten, maar men moet op zijn minst gehoor hebben voor hun vragen en bezorgdheden.




 

Publieke Expertise Publique

Tijdens de eerste zitting, eerder dit jaar, kreeg de verdediging niet de kans om haar getuigen en bewijsmateriaal aan bod te laten komen. Uit protest stapten toen zowel advocaten als beklaagden op. Tegen de verstekveroordeling werd uiteraard verzet aangetekend, wat de nieuwe zitting verklaart.

Om te vermijden dat het echte debat opnieuw uit de weg wordt gegaan, hebben sympathisanten een Publieke Expertise gehouden. Het werd een combinatie van satirisch theaterstuk over het tribunaal, met serieuze interventies van die getuigen die oorspronkelijk door de rechtbank geweigerd werden.

De eerdere ervaringen hebben bij enkele sympathisanten van het FLM het idee doen ontstaan om een eigen versie van de rechtbank bijeen te roepen




 

Beweging maken – LABO's bijdrage

Waar in de voormiddag de centrale vraag was waar we nu staan, werd de namiddag gewijd aan het formuleren van een antwoord op de vraag waar we naartoe willen. Een centrale vraag als het op beweging maken aankomt. Facilitatoren van LABO vzw, Vredesactie en anderen hebben de namiddag begeleid aan de hand van onze 'leerboom' tool.

De leerboom is een klassiek instrument binnen de popular education traditie. Het helpt ons om een probleem systematisch en visueel overzichtelijk in kaart te brengen. We leren niet alleen de symptomen in kaart brengen, maar kijken ook naar de achterliggende overtuigingen die het probleem en de symptomen in stand houden. Wie verdedigt die overtuigingen en welke waarden en idealen kunnen wij daartegenover plaatsen? Vanuit deze idealen formuleren we eigen oplossingen. Zoals iedere tak aan een gezonde boom meer dan een oplossing heeft, hebben onze leerbomen meestal ook een groot aantal bladeren (oplossingen) per tak (symptoom van het probleem).

Er werden verschillende thema's in kaart gebracht: van GGO's, over politieke belangen tot privatisering van de universiteit. Het doel is duidelijk: kennis delen die een noodzakelijke voorwaarde is om beweging te maken rond duurzame landbouw en slow science.

LABO vzw uit de startblokken!

LABO vzw uit de startblokken!

Een sfeerverslag van de lancering op 26 april 2013

Onthulling van het logo

Op 25 april was het eindelijk zo ver: dan lanceerden we LABO vzw samen met ruim 70 sympathisanten. Het werd een geslaagde lanceringsavond waarin de aanwezigen alvast konden proeven van wat LABO vzw in haar mars heeft. Tijdens de lancering onthulden we het logo en toonden een preview van deze website. Was je er niet bij maar wil je toch graag weten hoe we deelnemers lieten proeven van onze methodieken, dan lees je hieronder verder!

 

[pirenko_blockquote bf_author=”” author=”Liesbeth Vandenbossche”]De lancering van LABO vzw bracht een gevoel met zich mee dat zich uitte in de openheid en het enthousiasme van de participanten. Het hing in de lucht: dit wordt iets bijzonders. Noem het sociaal bewegen, of meer nog: sociaal ageren, waar LABO vzw voor staat: Leren, Ageren, Bewegen en Organiseren. Exact wat er op til staat, me dunkt. [/pirenko_blockquote]

De avond begon met een vooruitblik. LABO vzw hoopt vooral veel workshops te geven die bestaande initiatieven helpen zichzelf te verdiepen en versterken. Een organisatie waarbij vertrekken bij de leefwereld, kennis en ervaring van deelnemers centraal staat, die is weinig gebaat bij lange speeches waarin de initiatiefnemers hun visie op de wereld uiteenzetten. Want hoe denken de andere aanwezigen over de wereld? Wat moet er voor hen anders en hoe kan dat? Dat is wat ons interesseerde, want daarop bouwen we graag verder met onze vzw.

 

Op de lancering kwam het er dus niet enkel op aan onze eigen werking voor te stellen, maar ook input en feedback van de enthousiaste deelnemers te vergaren. Zo gezegd, zo gedaan. De genodigden kregen op voorhand de vraag om een krantenartikel, gelinkt aan het thema van de crisis uit te knippen. We hadden zelf nog een grote stapel kranten mee, waarin de zoektocht kon verder gezet worden. De artikels kregen allemaal een plaatsje in een crisisweerbericht. Niet meer dan een opwarmertje, zo zou al snel blijken.

De aanwezigen werden meteen aan het werk gezet. We lieten hen in paren telkens reflecteren over enkele vragen die we telkens verbonden aan een van de steunpilaren waarrond we willen werken: leren, ageren, bewegen en organiseren. Nadien kreeg iedereen de kans het belangrijkste idee of inzicht dat hij uit die dialogen wou oppikken allemaal netjes een plekje aan de muur te geven.

 

[pirenko_blockquote bf_author=”” author=”Eva De Haan”]Ik vind LABO een mooi initiatief! Wat mij vooral bijblijft van deze avond is dat de initiatiefnemers mensen oproepen om een dialoog aan te blijven gaan: zonder dialoog zet men elkaar vast en is er geen verandering mogelijk, terwijl kritisch blijven denken en de mogelijkheid tot verandering juist zo belangrijk zijn. De theatermethode ‘Theater van de Onderdrukten’ van Augusto Boal is hier volgens mij een ideaal instrument voor; Ik ben benieuwd op welke manieren LABO vzw hier gebruik van zal maken![/pirenko_blockquote]

Dan was het tijd om terug te keren naar het crisisweerbericht. We vroegen enkele deelnemers om voor te lezen uit hun krantenartikel en ronselden Chinese vrijwilligers om enkele begrippen uit te beelden die we uit de artikels lichtten. Een eenvoudige oefening waarmee we kort de kracht illustreerden die beeldentheater heeft om vage begrippen tot leven te brengen. Wie LABO vzw een beetje volgt, zal gaandeweg nog veel meer mogelijkheden en toepassingen van beeldentheater ontdekken.

 

De sfeer zat er intussen goed in, als het moment van de waarheid was aangebroken. Oprichters Jeroen Robbe en Pieter Baets onthulden het logo na een korte toelichting van de doelstellingen van de organisatie. Daarin lag de klemtoon op het belang van een alternatieve pedagogische benadering, die vertrekt bij de noden en kennis van wie deelneemt aan een bepaalde workshop, project of traject. De nadruk ligt op een collectief leerproces. Een kritische dialoog is hierbij niet alleen sociaal wenselijk omdat het een meer democratische benadering is, het is ook de enige methode die deelnemers nuttige kennis oplevert die hen individueel versterkt en de sleutels tot broodnodige verandering in handen heeft.

 

[pirenko_blockquote bf_author=”” author=”Rafa Grinfeld”]Interessante, leerrijke en plezierige avond in Gent, de moeite waard om me te verplaatsen van Antwerpen naar Gent. Een nieuw avontuur is begonnen, de ruimte voor meer dialoog en bewustwording opengebroken. En iedereen daar walsend op de donkere, sfeervolle muziek van Kiss the anus of a black cat.. wie had dat verwacht? [/pirenko_blockquote]

 

De avond werd afgesloten met een optreden van Stef Irritant van Kiss the Anus of a Black Cat. Stef kreeg de hele zaal mee met een overtuigend gebrachte set. Daarna werd nog even nagepraat, tot ook de laatste aanwezigen waaronder het team van LABO vzw met een tevreden gevoel huiswaarts keerden.

 

O ja, we stuurden de aanwezigen niet met lege handen na huis. Omdat we bij LABO vzw niet vies zijn van een sociaal experiment, kregen alle deelnemers een proefbuisje mee naar huis. In dat proefbuisje: een bijenzaadmengeling en… Een recept voor een zaadbom. Guerilla tuiniers aller landen, verenigt u!