LABO vzw is een socioculturele organisatie. We werken met mensen, voor mensen, om kritisch burgerschap te bevorderen en samen systemen van onderdrukking te bestrijden. Onze positie als maatschappelijk geëngageerde organisatie brengt verantwoordelijkheden met zich mee, onder andere met betrekking tot ons gedrag en omgang met onze partners, deelnemers aan activiteiten, vrijwilligers, freelancers, medewerkers en als werkgever.
Lees hieronder onze visie op:
Visie op anti-racisme en anti-discriminatie
LABO accepteert geen enkele vorm van racisme en discriminatie.
Racisme is een set van overtuigingen en praktijken die, ongeacht hun intentie, mensen op basis van hun huidskleur, etnie, cultuur of nationaliteit onderdrukken in het belang van witte mensen, met als ultiem doel macht en privilege voor witte mensen veilig te stellen. Racisme is een specifieke vorm van discriminatie.
Discriminatie is het ongelijk of oneerlijk behandelen van een andere persoon op basis van persoonlijke kenmerken en/of deelidentiteiten (huidskleur, geloof of levensbeschouwing, genderidentiteit, biologisch geslacht, genderexpressie, seksuele oriëntatie, leeftijd, vermogen, burgerlijke staat, verblijfsstatus, mentale en fysieke gezondheidstoestand, fysieke of genetische eigenschap, sociale afkomst, taal,…).
Racisme en discriminatie kennen een geïnternaliseerd, interpersoonlijk, institutioneel en structureel niveau.
LABO zet actief in op anti-racisme en anti-discriminatie door:
- In de dagelijkse werking en beleidskeuzes te strijden voor ieders rechten
- In onze activiteiten deelstrijden te verbinden opdat onderdrukte en gemarginaliseerde groepen hun krachten kunnen bundelen en elkaar kunnen inspireren
- Actief te herverdelen (spreekruimte, middelen, positieve acties,…)
- Interne opleidingen en begeleiding te organiseren rond discriminatiegronden, zoals het gendertraject van RoSa vzw (2023), de workshop “samen weerbaar tegen online haat” van Stroomversnellers (2023), de LGBTQIA+ inclusivity training van Feros vzw (2023), interne train the trainer workshop rond macht, privilege en racisme (2022)
- De LABO-bibliotheek regelmatig aan te vullen met werken gerelateerd aan kritisch burgerschap van auteurs met diverse achtergronden en ervaringen
- onszelf en elkaar verantwoordelijk te houden om continu kennis over racisme en discriminatie bij te schaven. Dit is niet de verantwoordelijkheid van onderdrukte en gemarginaliseerde mensen of groepen
Visie op gender
De strijd voor gendergelijkheid valt niet los te koppelen van onze missie om bij te dragen aan een rechtvaardige wereld. Daarom kiest LABO ervoor om voor gendergelijkheid – net als voor anti-racisme en anti-discriminatie – een visie uit te werken en te linken aan onze interne en externe werking.
We erkennen en bestrijden daarom de volgende mechanismen en hun reële impact op maatschappelijk, institutioneel, interpersoonlijk en geïnternaliseerd en niveau:
(1) Vrouwen* worden structureel in een minderwaardige positie gezet ten opzichte van mannen*.
(2) Alle sekses, genderidentiteiten en -expressies, seksuele en romantische oriëntaties zijn evenwaardig maar worden maatschappelijk niet zo gezien, wat een verschil in privileges oplevert. LABO wil inclusief zijn naar de diversiteit in sekses, genderidentiteiten, genderexpressies en seksuele- en romantische oriëntaties en verschillen in privilege en discriminatie.
(3) Mensen worden in een bepaalde genderrol gesocialiseerd op basis van maatschappelijke genderstereotypen en gendernormen zonder dat mensen hier zelf voor kiezen.
Hiermee bouwen we mee aan een positief alternatief; een wereld waarin iedereen zichzelf kan zijn. Vanuit LABO zetten we ons in voor gendergelijkheid en willen we een voortrekkersrol opnemen door:
- de maatschappelijke normen, rollen, sociale constructies en onderdrukkingsmechanismen inzake gender continu in vraag te stellen en te bestrijden, zowel binnen onze werking als naar buiten toe
- onze visie te delen met iedereen die in contact komt met LABO via de website, bij intake gesprekken, rekrutering en onthaal van vrijwilligers, vormingswerkers, teamleden,…
- genderbewust en genderinclusief te communiceren (intern en extern)
- bij de samenstelling van groepen (team, vrijwilligers, vormingswerkers, werkgroepen,…) rekening te houden met een intersectioneel evenwicht en ook hier bewust te herverdelen (zie ook anti-racisme en anti-discriminatie)
Dat werk zal nooit af zijn, maar we blijven streven naar een werking waarin we samen werk maken van een rechtvaardige en veilige plek (zie Safe(r) space) om samen te werken en te leven. Heb je op- of aanmerkingen, laat ons dan iets weten.
Safe(r) Space
Safe(r) Space richtlijnen:
- LABO accepteert geen enkele vorm van racisme, discriminatie, pesten, geweld, grensoverschrijdend gedrag en seksueel ongewenst gedrag
- We bekijken mensen vanuit een holistische bril en met een open houding. We erkennen dat ieder individu uniek is en verschillende persoonlijkheidskenmerken, deelidentiteiten, interesses, achtergronden, ervaringen, noden, sterktes, zwaktes, grenzen, wensen, enz… heeft
- We respecteren dat ieder de regie heeft over hun eigen zijn. We luisteren naar hoe personen aangesproken willen worden en respecteren de roepnaam en voornaamwoorden die iemand verkiest
- Vanuit die erkenning in verschillen, geven we elkaar de ruimte om zichzelf te zijn
- We respecteren grenzen en vragen proactief naar wederzijdse toestemming (consent) in onze interacties en aanrakingen
- We luisteren actief en laten elkaar uitspreken. We zijn ons bewust van de ruimte die we innemen
- We streven naar gelijkwaardigheid. We zijn bewust van onze eigen maatschappelijk bepaalde posities, machtsverschillen en privileges en doen continu aan introspectie
- Wij zijn nooit “af”, maar constant in beweging. We zijn zelf verantwoordelijk voor ons leerproces. Dit is niet de verantwoordelijkheid van onderdrukte of gemarginaliseerde personen en groepen
- Wij spreken vanuit eigen ervaring en maken geen aannames over anderen hun ervaringen
- Wij praten met mensen, niet over mensen heen
- We vragen proactief naar hoe we voor iedereen de ruimte toegankelijker kunnen maken en drempels kunnen verlagen en gaan hiermee aan de slag binnen de infrastructurele en financiële mogelijkheden van de organisatie
Begrippenlijst
intersectionaliteit of kruispuntdenken
De metafoor van het kruispuntdenken illustreert de verschillende aspecten van iemands sociale identiteit die de maatschappelijke positie van deze persoon bepalen. Iedere persoon kan namelijk geprivilegieerd of net gediscrimineerd worden op verschillende gronden, zoals genderidentiteit, sekse, leeftijd, klasse, ras, etniciteit, enzovoort. Door deze verschillende discriminatiegronden voor te stellen als straten die elkaar kruisen, wordt duidelijk dat iemand die zich op een kruispunt bevindt waar meerdere discriminatiegronden samenkomen, sterker benadeeld is en meer risico op discriminatie loopt. Op deze manier komen unieke ervaringen van discriminatie tot stand die niet te herleiden zijn naar slechts één onderdrukkingsmechanisme zoals seksisme, racisme, klassendiscriminatie, islamofobie, trans- of holebifobie.
Een zwarte vrouw wordt bijvoorbeeld anders gediscrimineerd dan een witte vrouw of een zwarte man, ook al hebben ze hetzelfde biologisch geslacht of dezelfde genderidentiteit of hebben ze dezelfde huidskleur. Zo wordt duidelijk dat seksisme en racisme elkaar beïnvloeden en elkaar versterken. Intersectionaliteit biedt het nodige analytische perspectief om de verbanden tussen verschillende maatschappelijke indicatoren en de unieke vormen van discriminatie die daarmee gepaard gaan te verhelderen. Meer info
Referentiekader
Het geheel aan overtuigingen die gevormd worden door eigen waarden en normen, privileges en positie in de maatschappij. Een referentiekader wordt beïnvloed door verschillende factoren zoals opvoeding, eigen deelidentiteiten, onderwijs, beeldvorming, overtuigingen binnen eigen kringen. Een referentiekader zorgt voor bewuste of onbewuste oordelen en vooroordelen die mogelijks superioriteitsdenken, stereotiepe en stigmatiserende ideeën in stand kunnen houden.
Interpersoonlijk racisme en discriminatie
Elke uiting van vooroordelen, haat of daden van discriminatie tussen twee of meerdere personen zijn voorbeelden van deze vorm van racisme en discriminatie. Zodra een persoonlijke overtuiging wordt omgezet in interactie wordt het racisme en discriminatie zichtbaar.
Geïnternaliseerd racisme en discriminatie
Deze vorm van racisme en discriminatie is in wezen ook individueel, met dat verschil dat het zich niet in de eerste plaats tussen personen manifesteert maar in het denken en voelen van een individu. Dit racisme of deze discriminatie heeft een belangrijke impact op ons zelfbeeld en kan bij de dominante groep leiden tot gevoelens van superioriteit, net zo goed als tot gevoelens van minderwaardigheid bij de maatschappelijke groepen die doelwit zijn van racisme en discriminatie.
Institutioneel racisme en discriminatie
is het racisme of discriminatie dat verankerd zit in de instituties van de samenleving (huisvestingsmarkt, onderwijs, arbeidsmarkt, politie, rechtbank,…).
Structureel racisme en discriminatie
is het racisme of discriminatie op maatschappelijk niveau. Het omvat het volledige systeem van witte suprematie en/of onderdrukking, verspreid over alle aspecten van de samenleving, inclusief onze geschiedenis, cultuur, politiek, economie en het sociale weefsel. Het omhelst het normaliseren en legitimeren van zowel interpersoonlijk, geïnternaliseerd en institutioneel racisme en discriminatie.
Gender
Gender is het sociaal geslacht. Gender verwijst naar het geheel van ideeën, sociale verwachtingen en maatschappelijke normen over mannelijkheid en vrouwelijkheid. Die opvattingen hebben invloed op onze houding en gedrag, op regels, gebruiken, taal en media, en op politieke en sociaaleconomische systemen. Genderopvattingen zijn cultuurgebonden. Ze variëren en evolueren doorheen tijd en ruimte.
Vrouwen*
Iedereen die zich als vrouw identificeert.
Mannen*
Iedereen die zich als man identificeert.
Romantische oriëntatie
Romantische oriëntatie gaat over gevoelens van verliefdheid, van vlinders in je buik. Het gaat over tot welke personen je romantische aantrekking voelt. Romantische oriëntatie kan veranderen doorheen de tijd en in intensiteit. Als dat gebeurt, spreken we van romantische fluïditeit. Er kan een onderscheid gemaakt worden tussen twee soorten aantrekking: seksuele (zie: seksuele oriëntatie) en romantische. Romantische en seksuele aantrekking kunnen samenvallen, maar dat is niet voor iedereen zo.
Seksuele oriëntatie
Seksuele oriëntatie gaat over seksuele aantrekking en opwinding. Tot welke personen voel je seksuele aantrekking? Van wie word je opgewonden, met wie wil je seks hebben? Seksuele oriëntatie kan veranderen doorheen de tijd en in intensiteit. Als dat gebeurt, spreken we van seksuele fluïditeit.
Gendergelijkheid
Onder gendergelijkheid verstaan we het gelijkstellen en gelijk behandelen van mensen ongeacht sekse, genderidentiteit, genderexpressie, seksuele of romantische oriëntatie.
Sekse
Sekse is het biologisch geslacht dat bepaald wordt door lichamelijke kenmerken zoals de uit- en inwendige geslachtskenmerken, geslachtschromosomen in de genen en geslachtshormonen.
Genderidentiteit
Persoonlijke beleving van gender: hoe iemand zich voelt en identificeert in relatie tot wat hen biologisch is meegegeven en wat er sociaal gezien van ons wordt verwacht.
Genderexpressie
Hoe iemand (wel of niet) uiting geeft aan diens genderidentiteit. Het gaat over wat de buitenwereld te zien krijgt: kledij, make-up,lichaamstaal, kapsel, stemgebruik, …
Genderrol
Een genderrol is een reeks gedragsnormen verbonden aan de verschillende seksen in een bepaalde cultuur of groep.
Gesocialiseerd
Socialiseren is het proces waarbij iemand – bewust en onbewust – de waarden, normen en andere cultuurkenmerken van hun groep krijgt aangeleerd.
Psychosociale risico’s
De kans dat een of meerdere werknemers psychische schade ondervinden die al dan niet kunnen gepaard gaan met lichamelijke schade, ten gevolge van een blootstelling aan de elementen van de arbeidsorganisatie, de arbeidsinhoud, de arbeidsvoorwaarden, de arbeidsomstandigheden en de interpersoonlijke relaties op het werk, waarop de werkgever een impact heeft en die objectief een gevaar inhouden.
Opmerking: psychosociale risico’s omvatten ook online psychosociale risico’s zoals online geweld, online pesterijen, online ongewenst seksueel gedrag, online grensoverschrijdend gedrag en online haatspraak.
Geweld op het werk
Elk feit waarbij een persoon verbaal, psychisch of fysiek wordt bedreigd of aangevallen bij de uitvoering van het werk.
Pesterijen op het werk
Een onrechtmatig geheel van meerdere gelijkaardige of uiteenlopende verbale of non-verbale gedragingen, buiten of binnen de organisatie, die plaatshebben gedurende een bepaalde tijd, die tot doel of gevolg hebben dat de persoonlijkheid, de waardigheid of de fysieke of psychische integriteit van een persoon bij de uitvoering van het werk wordt aangetast, dat diens betrekking in gevaar wordt gebracht of dat een bedreigende, vijandige, beledigende, vernederende of kwetsende omgeving wordt gecreëerd, en die zich inzonderheid uiten in woorden, bedreigingen, handelingen, gebaren of eenzijdige geschriften.
Ongewenst seksueel gedrag
Elke vorm van ongewenst verbaal, non-verbaal of fysiek gedrag met een seksuele connotatie dat als doel of gevolg heeft dat de waardigheid van een persoon wordt aangetast of een bedreigende, vijandige, beledigende, vernederende of kwetsende omgeving wordt gecreëerd.
Grensoverschrijdend gedrag op het werk
Elke vorm van ongewenst verbaal, non-verbaal of lichamelijk gedrag dat als doel of gevolg heeft dat de waardigheid van een persoon wordt aangetast of een bedreigende, vijandige, beledigende, vernederende of kwetsende omgeving wordt gecreëerd.
Grenzen worden overschreden wanneer:
– De geviseerde er zich niet (meer) goed bij voelt
– Het gedrag blijft duren, ook al vraagt de geviseerde om te stoppen
– Er sprake is van een machtsonevenwicht
– Er geweld gebruikt wordt
Victim blaming
Veel mensen die integriteitsschendingen hebben meegemaakt, krijgen negatieve reacties uit de omgeving. Ze worden niet geloofd of worden als schuldige gezien. Dit heet victim blaming: het slachtoffer krijgt de schuld, terwijl die niet schuldig is. Victim blaming is vaak schadelijker dan de gebeurtenis zelf.
Voorbeelden van victim blaming zijn: ‘Had je daar ook maar niet alleen naartoe moeten gaan’, ‘Had je maar niet dronken moeten worden’ of: ‘Had je maar niet zo’n kort rokje aan moeten trekken’. Vragen kunnen ook een beschuldiging in zich hebben: ‘Waarom ben je niet gewoon weggegaan?’. ‘Waarom heb je je niet verzet?’. Ook dit soort vragen kunnen ervoor zorgen dat het slachtoffer zich schuldig voelt.