In deze gastblog stelt Stephanie zich de vraag waarom het zo moeilijk is om de figuur van zwarte piet aan te passen. Wie bepaalt er wat racisme is en zijn we anno 2017 eigenlijk wel bereid om de koloniale machtsverhoudingingen echt in vraag te stellen? Belangrijke vragen omdat, zoals in haar bijdrage duidelijk wordt, het debat niet alleen over de figuur van zwarte piet gaat maar ook over de fundamenten van een democratie.

‘Ze zingen en ze springen en ze zijn zo blij want er zijn GEEN zwarte pieten bij’

In Nederland en België heb je elk jaar het sinterklaasfeest, een traditie die deel werd van de nationale identiteit. Hoe het feest verloopt, de symbolische uitwerking waaronder zwarte piet, mag niet in vraag worden gesteld.

‘Zo is het’

Je mag het niet in vraag stellen, het is geïnternaliseerd dat dit ‘normaal’ is (hegemonie). Wanneer je ‘durft’ te vragen waarom zwarte piet, zwarte huid heeft, rode lippen, gouden oorbellen en een afro pruik, dan wordt er gezegd ‘het is onze cultuur’.

Maar het is “black face”, dat is duidelijk voor iedereen die ernaar kijkt van buitenaf. De zwarte Nederlandse bevolking stelt de dominante ideologie in vraag (contra-hegemonie) en wordt beantwoord met fysiek en verbaal geweld.

Democratie?

Dit is geen echte democratie, want de stem van de niet-witte Nederlander en Belg wordt gezien als minderwaardig.

‘Ze snappen onze cultuur niet.’

‘Ze zijn niet goed geïntegreerd’.

De voorstanders van het behoud van de traditionele zwarte piet willen niet inzien dat deze traditie een uitwerking is van hun koloniale geschiedenis. Dit verleden wilt men onderdrukken want toegeven dat je racistische stereotypen meegeeft (zelfs) op een kinderfeest is te confronterend, in strijd met het idee van de niet-racistische democratische Nederlander. Zwarte piet zegt iets over institutioneel racisme, dat aangeleerd wordt.

De macht om te bepalen wat racisme is

Het huidig ‘debat’ gaat niet over afschaffen maar over aanpassen. Dat men zo hard vastklampt aan het behoud van zwarte piet zegt iets over macht. Wit Nederland wil met andere woorden de macht behouden te oordelen over wat dat al dan niet racistisch is. Als zij zeggen dat het geen racisme is, hoe durft iemand hen dan tegen te spreken? Dit is autoritair. ‘Ik bepaal wat juist is en wat niet, jij moet gehoorzamen’, volledig koloniaal dus.

Als we institutioneel racisme weg willen, moeten we luisteren naar zij die discriminatie ervaren, hun stem als evenwaardig zien en stap voor stap aanpassingen maken waar nodig. Het banaliseren van andere opinies houdt de machtshiërarchie in stand.

Is het een democratisch ‘debat’ wanneer één groep het voor het zeggen heeft? Waarom kan het geen feest zijn voor iedereen? Een inclusief feest zou mogelijk moeten zijn in een democratische samenleving.

Dit is mijn oproep voor gelijkheid en een inclusieve samenleving!

Stephanie is antropoloog in wording, sociaal cultureel werker en activist. Ze houdt zich bezig met de strijd voor gelijkheid. Dekolonisatie is haar motto.