(foto: Stefaan van Parys)
Maanden- of zelfs jarenlange wachtlijsten, kinderopvanginitiatieven die de deuren sluiten wegens personeelstekort of schorsing, jonge ouders met de handen in het haar wanneer ze alweer zelf een oplossing moeten zoeken omwille van verminderde dienstverlening, kinderbegeleiders die uitgeput de handdoek in de ring gooien. De Vlaamse kinderopvang kraakte de afgelopen jaren in haar voegen. Na jaren van structurele onderfinanciering staat kinderopvang als betaalbare, kwalitatieve en toegankelijke basisdienstverlening zwaar onder druk. Na jarenlange noodkreten en maandenlange acties door de sector en ouders trekt de regering-Jambon in september 2023 haar portefeuille open: er wordt 270 miljoen euro geïnvesteerd. Geen dag te vroeg en een eerste stap richting beterschap?
Eén op negen is te veel
Het decreet Kinderopvang (2014) van minister Vandeurzen zette de deur open voor een ratioverhoging van 1 begeleider per 6 kinderen tot 1 begeleider per 8 à 9(!) kinderen. Een onwerkbare situatie voor alsmaar meer kindbegeleiders, leidinggevenden en onthaalouders die aanschurken tegen burn-out, ziek uitvallen of de sector verlaten. Al drie jaar op rij daalde het aantal formele plaatsen in de gezins- en groepsopvang, in 2022 verdwenen er zo’n 1.500 plaatsen. 1 op 3 ouders vond in het jaar 2022-2023 geen opvangplaats voor hun kind. Arbeidsmarktkrapte en onwerkbare arbeidsomstandigheden duwden het aantal openstaande vacatures in de sector tot 7.000 (cijfers februari 2023). Huidig Minister van Welzijn Crevits doet een inhaalbeweging om enkele duizenden crèches te laten overschakelen naar een hogere subsidietrappen wat voor meer gelijkgeschakelde lonen voor begeleiders zorgt. Helaas zijn te weinig middelen voorzien in de begroting om aan de vraag tegemoet te komen. Amper 1 aanvraag op 3 werd tot op heden gebudgetteerd. Dit alles leidt tot grote ergernis van de sector die op dezelfde nagel blijft kloppen en een Marshallplan eist.
De sector komt al jaren op straat om de structurele onderfinanciering aan te klagen en te pleiten voor een ratioverlaging naar 1 begeleider per 5 kinderen, het Europese gemiddelde. Sinds 2022 krijgt ze bijval en steun van een groeiende groep ouders die zich verenigen in het Crisiskabinet Kinderopvang. Via getuigenissen in de media over schrijnende situaties, een Sinterklaasactie en het initiatief Kind & Gezien waarbij ouders sinds november iedere woensdag met hun kroost plaats nemen op de publiekstribune in het Vlaams Parlement. wordt de maatschappelijke druk op de Vlaamse regering hoog gehouden. De sector, ouders en kinderen zijn NU in ademnood, en hebben NU zuurstof nodig.
Om als beweging politieke en maatschappelijke impact te genereren, is het van belang om grote aantallen mensen te mobiliseren. Het mobilisatiesucces valt af te leiden uit de duizenden via (social) media gedeelde getuigenissen, de Kind & Gezien-acties in het Vlaams Parlement, de vakbondacties van 31 januari en 13 juni 2023 en de zomeractie van 2 juli 2023 op het Martelaarsplein. Tezelfdertijd moet een beweging zich ook organiseren om sociale verandering af te dwingen en te bestendigen. Vanuit haar expertise nam LABO vzw hierop initiatief om diverse actoren samen te brengen en met elkaar te verbinden: ouders, kindbegeleiders, coördinatoren en directeurs, vakbondsafgevaardigden, feministen, leerkrachten, studenten… Een eerste bijeenkomst vond plaats op vrijdag 3 februari in de Peperfabriek (Antwerpen), een tweede ontmoeting op 2 juni op het Bondshuis van de Gezinsbond (Antwerpen).
Strijd loont!
We mikten op een politieke vertaalslag van de eisen van de beweging. Geruggensteund door de ouders van het Crisiskabinet Kinderopvang werkte een consortium van middenveldorganisaties en experts samen met het Agentschap Opgroeien een plan uit. Dat moest als onderdeel van de Septemberverklaring van de Vlaamse regering resulteren in een stevige financiële injectie in de noodlijdende sector, een verbetering van het statuut van kindbegeleiders & onthaalouders en een verlaging van de begeleider-kindratio.
En jawel: onder maatschappelijke druk zette de Vlaamse regering belangrijke eerste stappen. Op termijn gaat de ratio naar 1 begeleider per 5 kinderen in groepen met enkel baby’s, 1 begeleider per 8 oudere kinderen en naar 7 kinderen in gemengde groepen. Er worden ook 5.000 extra plaatsen gecreëerd. Dat juichen we toe. Wat dan weer de wenkbrauwen doet fronsen, is de inzet van logistieke medewerkers onder het flexijob-statuut. Krijgen economische noden hier voorrang op pedagogische noden?
We mogen niet op onze lauweren rusten, want het werk is niet af. De sector heeft nood aan een stevig gefinancierd meerjarenplan. Aan ons om de vinger aan de pols te houden!
Auteur: Pieter Becuwe (getroffen ouder Crisiskabinet Kinderopvang en vrijwilliger LABO vzw)
