Twee jaar geleden kwam de vriendin van sociaal laborant Thibaut via een onthaalgroep in contact met Sidikat Saliu (32) en haar vier kinderen Jeminat (12), Ibrahim (9), Rafiu (8) en Azinat (3). Ze werden vrienden en kwamen meer en meer te weten over hun verhaal en ervaringen. Vluchteling zijn is absoluut niet evident, vooral niet als je minderjarig bent. Er gebeuren heel wat dingen boven je hoofd en je leven bestaat voor een groot stuk uit twijfels en onzekerheden. Waar ben ik terecht gekomen? Ben ik hier wel veilig? Waar ga ik naar school kunnen gaan? Ga ik nieuwe vrienden maken? Ga ik hier mogen blijven en een toekomst uitbouwen? Ga ik mijn plaatsje kunnen vinden in de maatschappij of ga ik geconfronteerd worden met vele vooroordelen over vreemdelingen? Deze en nog veel meer vragen zijn dagelijkse realiteit voor vluchtelingen.
De zwangere Sidiat ontvluchtte in 2014 Nigeria voor vrouwenbesnijdenis en ander geweld. Hoewel deze verminkende praktijk ondertussen bij wet verboden is in het land, ondergaan jaarlijks vele jonge meisje in sommige etnische groepen toch dit gruwelijke lot. Een lot dat de twaalfjarige Jeminat te wachten staat bij terugkeer naar Nigeria. Er is immers geen wet zolang de tradities sterker zijn. Vrouwelijke genitale verminking vloeit voort uit een complex systeem van overtuigen. De traditie houdt in dat onbesneden vrouwen niet mogen trouwen. Op seksueel vlak doelt de vrouwenbesnijding de vrouwelijke seksualiteit te beheersen of terug te dringen. Uit angst dat de vrouw haar toekomstige man niet trouw zou blijven, worden ze besneden om te voorkomen dat ze het genot niet elders zullen gaan zoeken. Het wordt tevens gezien als rituele overgang van kind naar volwassen vrouw. Verder bestaan er enkele misvattingen die de traditie in stand houden (het zou hygiënischer zijn of de vruchtbaarheid bevorderen) of die religieus geaard zijn. De genitale verminking gaat met andere woorden voorbij aan het recht op lichamelijke en psychologische gezondheid, lichamelijke integriteit en is een vorm van geweld!
Wanneer de familie wil dat een meisje besneden wordt, is hier weinig ontkomen aan. Onderdrukt door eigen familie, wachten jonge meisjes, waaronder Jeminat, het onontkomelijk lot verminkt door het leven te gaan. Tenzij je het geluk hebt dat je een moeder hebt zoals Sidikat, die haar leven in gevaar brengt door tegen haar schoonfamilie in te gaan en te vluchten. Na een lange weg kwamen Jeminat en haar gezin in het Limburgse Beverst terecht waar zij – in afwachting van hun asielprocedure – een nieuw leven uitbouwden. Jeminat, haar broertjes en haar jongere zus gingen naar school en de handbalclub, haar moeder volgde verschillende modules Nederlands en een integratiecursus. Werken wil haar moeder heel graag, maar mag ze in afwachting van haar asielaanvraag niet. Dat dit gezin na 3,5 jaar geen asiel krijgt en teruggestuurd wordt naar een land waar Jeminat en later ook haar jongere zusje ten prooi zullen vallen aan vrouwenbesnijdingen waarbij hen het recht wordt ontnomen om te beslissen over hun eigen lichaam, betekent een falen voor ons land.
Want hoe kan het nu dat Jeminat en haar gezin nu teruggestuurd wordt, terwijl o.b.v. de Conventie van Genève iedereen die individueel vervolgd wordt o.b.v. sociale groep (in dit geval vrouwen) het recht heeft op een statuut als vluchteling? Genitale verminking valt daar wettelijk onder. Maar in Nigeria is het percentage van vrouwenbesnijdenis laag in vergelijking met sommige andere landen (tussen 1 en 24 %, en enkel in bepaalde etnische groepen). Sidikat is zelf niet besneden, maar de familie van haar man beoefent deze praktijk wel en zet haar en haar gezin onder grote sociale druk. Een alleenstaande vrouw met 4 kinderen onderneemt niet zomaar een levensgevaarlijke tocht. Ze zijn op de vlucht voor bescherming van hun fysieke integriteit. Toch besliste het Commisariaat dat ze na 3,5 jaar in België te leven onmiddellijk uitgewezen moeten worden.
Trouwens, vreemdelingen in ‘buitengewone omstandigheden’ hebben recht op regularisatie in België. Onder deze buitengewone omstandigheden valt o.a.: mensen met een onredelijk lange asielprocedure (+ 3jaar voor gezinnen met kinderen), gezinnen die lokaal verankerd zijn gezinnen en met schoolgaande kinderen. Alledrie van toepassing dus.
Deze onrechtvaardige uitwijzing past in het huidig ongastvrije Belgische klimaat. Dit blijkt niet alleen in de boude uitspraken van politici (het #opkuisen van Theo Francken), maar ook in harde cijfers.
In Europa vingen we in 2015 (het jaar dat we ‘overspoeld’ werden) slechts 2% van alle vluchtelingen wereldwijd op. Buurlanden als Turkije, Pakistan en Libanon nemen het grootste aantal mensen op. ‘We kunnen niet alle vluchtelingen van de wereld opvangen’ stelde Francken in 2016. Maar we kunnen wel ons deel doen, zeggen wij. In België vingen we in 2015 maar 3% op van het relatief gezien kleine aantal mensen die in Europa toekomen. Om dit in perspectief te plaatsen: Duitsland, Zweden en Griekenland samen vingen 75% van de mensen op. Meer nog: maar de helft (51%) van die mensen die in België een asielaanvraag doen kregen een positief antwoord (al is dit wel meer dan gewoonlijk door de hoge beschermingsgraad).
Het aantal asielaanvragen in België daalde in één jaar ook met 58% (2016)(!), door de gesloten grenzen aan de rand van Europa, waar mensen nog steeds in mensonwaardige omstandigheden leven en wachten. Ook van de beloften i.v.m. de Turkije-deal is nog niet veel in huis gekomen. België en Europa doen hun deel niet. Vooral de nieuwkomers die nu toekomen hebben het hard te verduren. België gaat actief mensen ontraden, via terugkeerverdragen, ontradingscampagnes, push back-beleid… Zo krijgen de vluchtelingen die momenteel in het Maximiliaanpark slapen brieven van Fedasil toegestopt (ons Federaal agentschap voor de opvang van asielzoekers) met uitleg over de procedure ‘vrijwillige terugkeer’. Nog voor hun rechten zelfs maar uitgelegd worden of ze hun procedure konden starten. Elke dag houdt de politie doorlichtingen in Brussel, op zoek naar mensen die ze kunnen uitwijzen. (Bron: debat met Rein Antonissen , directeur Vluchtelingenwerk Vlaanderen, op 17 september 2017)
Daarom vragen we om actie te voeren voor de gedwongen uitwijzing van Jeminat en haar gezin, en tegelijk een stem uit te brengen tegen ons huidig ongastvrij politiek klimaat. Om meer dan ooit uit te roepen: vluchtelingen zijn welkom hier.
Bron cijfers: documentatie Vluchtelingenwerk Vlaanderen
