You are here:

Wanneer een Lumumba-laan in Gent?

180117_Lumumbaday_STER_017-1024x576

Morgen herdenken we de Congolese onafhankelijkheid die op 30 juni 1960 bekomen werd. En er is ook enige reden om te vieren: in Brussel wordt ter ere van die onafhankelijkheid officieel een Lumumba-plein ingehuldigd. Iedereen die elders actie voert rond dit thema kan uit deze symbolische overwinning de nodige moed putten om de strijd met hernieuwde moed verder te zetten. Zo ook in Gent, waar we de druk verder op willen voeren om gemaakte beloftes te realiseren.

Protest tegen de aanwezigheid van koloniaal erfgoed is ook in stad Gent geen nieuwe aangelegenheid. In 2004 was onder andere Annelies Storms, toen nog actief bij Spirit Gent en intussen bevoegd schepen van cultuur voor SP.a, een van de activisten die vroeg om duidingsborden bij de koloniale beelden in Gent. Toenmalig schepen Decaluwe reageerde positief en er zouden infopanelen komen in de loop van 2005. Meer dan tien jaar (en na meerdere acties van andere groepen) later waren er echter nog steeds geen panelen te bespeuren en schoten we met LABO vzw zelf in actie.

Op onze eerste Dag van het Kritisch Burgerschap, 2 mei 2016, hielden we een optocht tot aan het beeld van ’t Moorken en vervingen onderweg alle bordjes met daarop Leopold II-laan door Roger Casement-laan. Casement schreef een van de eerste vernietigende rapporten over het noodlottige beleid van Leopold II in Congo. Kort nadien interpelleerden we schepen Storms ook over het uitblijven van bordjes tijdens een publieke voorstelling van haar beleid, met de belofte dat meer acties zouden volgen als er geen verandering kwam.

De uiteindelijke “excuusbordjes”. Niet wat we verwacht hadden…

Er zou vanuit de schepen een uitnodiging tot overleg komen, maar in plaats daarvan lazen we in september 2016 in de krant dat het schepencollege had besloten alsnog bordjes te plaatsen. Hoe lang de weg naar een betekenisvolle dekolonisering nog is, dat bleek toen de burgemeester zelf het woord namen tijdens een gemeenteraadszitting over dit initiatief en daarbij de wens uitsprak om de excuses te onthullen op 15 november, de dag waarop Kongo Vrijstaat – het privédomein van Leopold II – een Belgische kolonie werd. Over een pijnlijke uitschuiver gesproken! Als je effectief belang hecht aan een dekolonisering van de publieke ruimte, waarom zou je dan niet kiezen voor 30 juni, de dag waarop Congo werkelijk onafhankelijk werd?

 

Meteen bleek ook dat de excuses zich zouden beperken tot misdaden ten tijde van Kongo Vrijstaat. Hoewel de absolute gruwel van die periode latere vormen van uitbuiting en onderdrukking in de schaduw plaatste, was er absoluut geen sprake van vrijheid of gelijkwaardigheid voor zwarte Congolezen in de latere jaren onder een Belgisch bewind. Uiteindelijk werden de borden ook helemaal niet onthuld en bleek het zelfs niet om excuusbordjes te gaan. Wel werden in alle stilte infoborden in enkele parken geplaatst waaraan onderaan zeer beknopte “excuses” werden toegevoegd.

Het bord dat we zelf plaatsten. Check het aan het begin van de Citadellaan!

Dit alles was  voor ons aanleiding genoeg om opnieuw over te gaan tot actie. Op de sterfdag van Lumumba, 17 januari, organiseerden we eerder dit jaar in het kader van de landelijke actiedag van Hand in Hand tegen Racisme, een actie in Gent waarbij de Leopold II-laan opnieuw gedekoloniseerd werd. Deze keer werd de straat omgedoopt tot de Lumumba-laan en we plaatsten meteen ook een infobord dat duidde waarom dit belangrijk was. De nieuwe straatnamen werden zoals na eerdere acties verwijderd, maar het infobord is er tot op heden terug te vinden en misschien wel het beste symbool van een langzaam dekoloniseringsproces dat voorlopig in de stad te vinden is.

We lanceerden op 17 januari ook een e-mail petitie met de vraag om de naamwijziging permanent te maken. Ondertekenaars van de petitie kregen begin mei, naast een pak praktische bezwaren die moesten aantonen dat het niet haalbaar was om de Leopold II-laan een nieuwe naam te geven, het volgende te lezen: “Stad Gent wil naar de toekomst toe wel nog meer rekenschap geven van de gevolgen van (de)kolonisatie bij haar bevolking. Deze periode uit onze geschiedenis geeft nog steeds aanleiding tot negatieve ervaringen van systematische publieke miskenning. (…) Intussen werd Patrice Lumumba wel opgenomen op de officiële namenlijst voor straatnamen. De stad wenst zeker in te gaan op jullie vraag om Patrice Lumumba te eren met een straatnaam in de toekomst als de opportuniteit zich voordoet. Op dat moment zullen wij hier een gepaste communicatie en een plechtig inhuldigingsmoment rond organiseren.”

De ervaring leert dat we als burgers en activisten die de dekolonisering als onderdeel van een anti-racistische agenda genegen zijn, best de druk op de ketel houden als we deze belofte willen uitgevoerd zien. Anders bestaat het risico dat ‘de opportuniteit’ zich nooit voordoet.

Met de gemeenteraadsverkiezingen in aantocht is het een gemiste kans voor het huidige stadsbestuur dat er deze legislatuur nog geen politieke moed en wil werd opgebracht om volop de kaart van dekolonisering te trekken. Dat er toch al iets van een kanttekening in de parken met beelden terug te vinden is, is vooral de verdienste van alle groepen en burgers die reeds voor deze zaak gestreden hebben. Anderzijds moeten we positieve beleidskeuzes ook durven benoemen: de keuze om rond de Krooksite voor plein- en brugnamen te verwijzen naar anti-apartheidsstrijd(st)ers is een stap in de goede richting.

Voor de verkiezingen zit een officiële Lumumba-laan in Gent er wellicht niet meer in. Maar we hopen dat het volgende stadsbestuur de eerste bescheiden stappen als een aanloop zal zien voor meer betekenisvolle sprongen vooruit. Wij zullen met onze partners in deze strijd de druk alvast hoog houden, zodat Gent in de komende jaren, na Brussel morgen, ook een eigen Lumumba-plek kan vieren.

 

apr 20