Beste mens,

alvast mijn excuus voor de toon van deze brief, maar ik voel me boos, verdrietig, wanhopig en teleurgesteld. Ik wens je niet te beledigen, schuldig te laten voelen of met de vinger te wijzen, maar ik ben het zat om een tandwiel in het systeem te zijn. Ik ben het zat om volgens regels te spelen die van zowel mensen als dieren objecten maakt. Regels die gebaseerd zijn op nummers en niet op levens. Een regelgeving die onderscheid maakt tussen zij die mogen zijn en zij die het niet eens waard zijn om te zijn. Onderstaand relaas is iets waar we allemaal in bepaalde mate een rol in spelen, vaak zonder het te weten of er bewust van te zijn. Dit zijn mijn ongecensureerde frustraties, alsook vast die van vele anderen. 

Misschien dat je het ondertussen al vernomen of gevoeld hebt, maar we zijn ernstig ziek. Wij – de aarde, de planten, de dieren. Wij, wij allemaal. En we worden alsmaar zieker. En, beste mens, hoewel wij onszelf ervan proberen te overtuigen dat we er alles aan doen om de wereld te verbeteren – dat is niet zo. Of jawel, dat is wel zo, want in onze belevenis verwijst “de wereld” naar de mensheid alleen. Ja, we weten wel dat er ook andere levende wezens in rondlopen, maar dat doet er niet echt toe. Wij, mensen, doen ertoe. In al onze opgeblazen arrogantie vergeten we dat we maar één onderdeel zijn van de wereld, niet de hoofdrolspeler. We vergeten dat we niet los staan van onze omgeving, van planten, van andere dieren. We vergeten dat wij eigenlijk een uit de hand gelopen diersoort zijn die zich doorheen de tijd een positie van macht en heerser eigen heeft gemaakt. En ironisch genoeg worden juist die mensen onder ons die een diepe verbinding hebben en in stand houden met al het andere leven om zich heen, aan de kant geschoven als museumstukken. Culturen om te bestuderen, maar niet om van te leren.

We hebben het lef om het welzijn van de mens als einddoel in deze wereld te beschouwen. Dat dit ten koste gaat van alle andere levende wezens is bijzaak. De levens van niet-mensen zijn immers veel minder belangrijk dan die van mensen, dan niet onbelangrijk. Zij leven in functie van ons. Ik las het laatst in de krant: “Is het erg als een bultrug sterft? Helemaal niet (…). De bultrugpopulatie groeit net zo hard als de economie van China.” In een mini artikeltje, mooi weggestopt in de onderste hoek van de pagina. Meer woorden hoeven er niet aan vuilgemaakt te worden. En de mensenpopulatie dan? Het zou me verbazen als ik zo een achteloze uitspraak tegen zou komen over de mensenpopulatie, een die ongetwijfeld nog veel sneller groeit als die van de bultrug. Of misschien toch, maar dan uitgesmeerd over twee hele pagina’s om het dan nog eens te herkauwen in diverse praatprogramma’s.

Het klimaat? Ook dat is bijzaak in onze wereld. Één van vele problemen. Think again! Het klimaat is hoofdzaak en ligt aan de basis van het bestaan van de aarde en dus ook aan ons mensenbestaan. Nog belangrijker is dat wij aan de basis liggen van de verslechtering van het klimaat en de gevolgen daarvan. We putten de grond uit om maar zo veel mogelijk voedsel voor onze alsmaar groeiende populatie te produceren. En we willen natuurlijk ook vlees op ons bord voor het avondeten. Afgezien van het feit dat er daardoor een vleesindustrie ontstaan is die het leven van andere dieren vermindert naar de functie van ons, mensen, te voeden, kost het ook nog eens enorm veel energie (voeding voor de dieren, transport, …). Om nog maar niet te spreken over ons disrespect tegenover het kleine leven op deze aardbol. Vergis je niet, de talloze insectensoorten die deze aardbol kent zijn misschien klein in gestalte, maar ze spelen een reusachtig grote rol in het overeind houden van al het leven op aarde. Zonder wormen geen gezonde grond en zonder gezonde grond geen (gezonde) planten. Zonder bijen geen voortplanting van een groot aantal planten. En wat is onze bijdrage, mens? Uitlaatgassen, plastic verpakkingen, uitputting van grondstoffen en water, overmatig energieverbruik, …

Maar de verheffing van mens boven al het andere dat leeft is nog niet genoeg voor ons. Nee, zelfs in onze bubbel van een wereld hebben we besloten dat de ene mens beter is dan de ander. Op basis van wat? Huidskleur en andere uiterlijke kenmerken, geboorteplaats, religie. Daar zijn die arrogantie en schaamteloosheid weer. Wie zijn wij om te denken dat we iemand haar/zijn gevoelens, gedachtes, intenties kennen op basis van haar/zijn uiterlijk? Wie zijn wij om te besluiten voor een ander dat zij/hij haar/zijn voeten niet mag zetten op een ander deel van deze aarde dan haar/zijn geboorteplaats? Wie zijn wij om een religie te herinterpreteren op basis van de daden van een fractie van de mensen die zich identificeren met die religie? Wie zijn wij? Westerlingen, het noorden, eerste wereld landen (!), met een white supremacist mindset. Zoals al velen voor mij hebben opgemerkt: waarom staat de hele wereld op zijn kop als er een aanslag wordt gepleegd in Parijs, maar is het business as usual als er tien keer hetzelfde gebeurt (of met tien keer zo’n grote impact) in Beirut, Palestina, Nigerie, …? Hoe kan het zo zijn dat het ene mensenleven meer waard is dan de ander?

Lieve mens, hoe is het mogelijk om comfortabel in je warme thuis te zitten als je dagelijks voorbij loopt aan mensen die dat comfort en die warmte alleen maar kunnen zoeken op de kasseien? En je dan ook nog eens te irriteren als ze je om niet meer dan een aalmoes vragen. Vluchtelingen of daklozen die al jaren hier op straat leven – het maakt niet uit. Hoe is het mogelijk dat geld en privacy voor ons belangrijker zijn dan het leven en welzijn van andere mensen, andere dieren? Hoe durven we ons zo verheven te voelen boven andere mensen, andere dieren, onze omgeving? Waarom wenden we onze blik af? Waarom laten we ons zo beïnvloeden door het vertekend beeld van de media? Waarom volgen we blindelings politiekers die meer bezig zijn met het spelen van hun politiek spel en hun gelijk halen dan het genezen van de aarde? Waarom sluiten we onze ogen voor de levens- en werkomstandigheden van degenen die onze te goedkope kleding en voeding produceren (liefst aan de andere kant van de wereld, zodat we onze ogen niet eens hoeven sluiten om het niet te zien)? En dito, waarom sluiten we onze ogen voor het leed van andere dieren, het leed dat wij ze aandoen (en negeren we dat dit leed vooraf gaat aan het stuk vlees op ons bord of de bontkraag van onze jas)? En nog zo veel meer vragen die als hersenspinsels in mijn en vast nog wel andere hoofden leven.

Hoewel ik vaak de verlammende wanhoop nabij ben, leer ik ook steeds meer hoe verandering vanuit jezelf komt. Oma’s wijsheid: “Begin bij jezelf”. Word wakker van de wereld die gecreëerd wordt door een systeem dat we zelf in stand houden door het blindelings te volgen en uit te dragen. Oordelen zijn snel gemaakt, maar vaak gebaseerd op onze eigen beleving van degene of hetgene waarover we oordelen. Kruip eens in de huid van een ander, stap in haar/zijn schoenen, luister naar haar/hem, kijk met haar/zijn ogen. Zet de bril van de media af en zie de persoon die voor je staat. Zoals gezegd door Chimamanda Adichie, hoewel stereotypes niet altijd onwaar zijn, ze zijn in alle gevallen onvolledig[1]. Bovendien zeggen ze niks over de gevoelens, dromen, herinneringen, gedachten, ervaringen en verhalen die daarachter schuilen. Zíé andere dieren en planten. Bekijk de wereld eens van hun perspectief. Het feit dat wij ze niet helemaal begrijpen, betekent niet dat ze niet ook zijn. Humble yourself. De wereld draait niet om mij en jou en de wereld draait niet om ons mensen alleen. Alles dat zich op deze draaiende bol bevindt, maakt samen de wereld.

Nienke van Zwieten – Sociaal laborant bij LABO vzw